Een zoektocht naar balans, door een HBO-V studente

De opleidingen en scholen gaan weer van start. Spannend en leuk voor velen, doch niet voor alle studenten. Menigeen kampt met de druk die het doorlopen van een opleiding met zich meebrengt.

Daarom deel ik graag de ervaring van Linda. Inmiddels is zij een met succes afgestudeerd HBO-V verpleegkundige.Read more


Keuzestress, een veelvoorkomend symptoom van perfectionisme

Moeite met kiezen en/of beslissen,

Anita Janssen, Bewustwording+

kenmerk van perfectionisme     artikel 9

Keuzestress; ik kan nog steeds niet beslissen of ik wel of geen last van had

Als ik moest kiezen welke baan ik wilde nemen, maakte ik een lijstje met voor- en nadelen. Gelukkig ging mijn gevoel dan ook meedoen waardoor ik toch vaak de juiste keuze maakte.

‘Een slechte keuze is altijd beter dan geen keuze’. Deze overtuiging heeft mij heel erg geholpen

Gewoon vertrouwen op mijn gevoel bij het maken van een beslissing dat bestond niet voor mij

 

Als perfectionisme coach ondersteun ik mensen die last hebben van hun perfectionistisch gedrag. Perfectionisme is een gedragspatroon dat – als je er last van hebt – aan de basis staat van je hele doen en laten. Het beïnvloedt je overtuigingen, je normen en waarden. Het levert heel veel stress op, het is belemmerend en maakt ongelukkig.

Dit artikel, mijn een na laatste in de reeks van kenmerken, gaat over de moeite die mensen met perfectionisme vaak hebben om een keuze te maken en/of een beslissing te nemen. Want je wil alles zo goed mogelijk doen, zo perfect mogelijk. Vaak heb je de (onbewuste) overtuiging dat je maar één keer de kans krijgt en dan moet je wel het juiste kiezen of beslissen.

Moeite met kiezen of beslissen wordt lang niet door iedereen herkent die last heeft van dit gedragspatroon. Ze ervaren het in elk geval niet als een probleem of last. Andere mensen hebben er ontzettend veel last van, gaan er echt onder gebukt.

Moeite met kiezen en beslissen

Keuzestress. Het kan je leven enorm beïnvloeden. Je ervaart dit niet alleen bij grote kwesties, nee, ook vaak bij kleine dingen, zaken die dagelijks spelen. Want het motto is vaak ‘kiezen is verliezen’.

Mensen met perfectionistisch gedrag proberen via het denken, hun cognitie ofwel verstand, alle factoren op een rijtje te zetten die hun keuze beïnvloeden. Ze geven hun analytische kwaliteiten de vrije hand en kunnen daar eindeloos mee bezig zijn. Vaak mondt het uit in piekeren. En zoals eerder beschreven in het artikel ‘altijd denken, vaak piekeren’ brengt piekeren je helemaal nergens. Het lost niets op, integendeel.

Kleine beslissingen of grote keuzes

Kleine, relatief onbelangrijke beslissingen kunnen zo heel groot worden. Bijvoorbeeld wat je die dag aan wil trekken, een trui of een hemd met stropdas; of een jurk of een broek. Of als je uit eten gaat, welk gerecht ga je kiezen? Het ene klinkt heel aantrekkelijk en dat wil je graag eten maar het andere daar heb je ook wel zin in. Wat te kiezen? Dan maar aan de disgenoten vragen waarvoor zij kiezen. Helaas maakt dat jouw keuze niet makkelijker. En vervolgens als de ober komt noteren wat iedereen wil, toch nog snel van mening veranderen. Om vervolgens achteraf spijt te hebben van die keuze. Of zodra het eten er is en je het eerste hapje genomen hebt, vragen of een van de tafelgenoten wil ruilen. Diegene die hier last van heeft, zal het herkennen.

En natuurlijk kan het ook spelen bij belangrijke kwesties als een opleiding kiezen, een huis kopen of een (andere) baan zoeken. Heel vaak zullen mensen met perfectionisme eindeloos bezig zijn met nadenken over de juiste keuze en alle voor- en nadelen tegen elkaar afwegen. Dit vraagt veel tijd, soms jaren, en in de tussentijd worden keuzes en beslissingen uitgesteld.

Zwalken tussen verschillende mogelijkheden

Mensen met perfectionisme hebben geen stevige basis als ze moeten kiezen. Ze zwalken als het ware tussen twee of meer mogelijkheden. En dit heen en weer slingeren kan lang duren, soms jaren.

Goede keuzes worden, ook als je de literatuur erop naslaat, gemaakt door samenwerking tussen denken en voelen. En dat is precies wat ontbreekt bij veel mensen die last hebben van het patroon van perfectionisme. Als je perfectionistisch bent, probeer je de keuze te maken op basis van je denken, je analytische vermogens. Je gaat geheel voorbij aan een belangrijke factor namelijk je intuïtie of gevoel. Vooral bij belangrijke keuzes als een opleiding of een baan vertrouw je geheel op je verstand, want het gaat wel de rest van je leven bepalen….

Een aantal voorbeelden van keuzestress en hoe zich dit in het dagelijkse bestaan kan manifesteren in je denken, doen en voelen

  • Ik wik en ik weeg en kom er niet uit. Ergens verlies ik altijd. Wat als mijn keuze de verkeerde is? Ik kan niet meer terug.
  • Ik wil een camera kopen, heb het geld ervoor bij elkaar maar kan niet kiezen. Zou dit voor een ander zijn dan had ik allang gekozen. Maar dit is voor mij en dan is het niet zo belangrijk. Dat speelt ook mee. En het eventuele commentaar van anderen.
  • Ik ben een eeuwige twijfelaar
  • Wat te doen met onze oude auto. Dat vroegen we ons al jaren geleden af. De auto staat nog op de oprit.
  • Winkelen doe ik niet graag; teveel keuze. Ik doe het alleen als ik écht iets nodig heb en koop dan bijv. diverse broeken ineens.
  • Ik kan snel en efficiënt beslissen als het om anderen gaat. Bijv bij projecten op het werk
  • Ik heb 3 offertes voor een verzekering, maar kan niet kiezen
  • Ik laat vaak anderen kiezen voor mij, als zij kiezen is het niet zo erg als het fout gaat
  • Ik blijf analyseren en laat daarbij vooral het negatieve of de risico’s doorwegen
  • Soms wacht ik tot de situatie voor mij beslist
  • Een nieuwe computer kopen duurt 3-4 maanden. Wil alle facetten kennen
  • Doordat ik vaak zo moeilijk kan kiezen, versterkt dit mijn uitstelgedrag. Niet fijn!
  • Als ik een leuke trui zie in 2 kleuren koop ik ze beide
  • Ik heb beloofd een vriend te bezoeken maar ben eigenlijk heel moe. Als ik dan thuis blijf voel ik me schuldig en vol twijfel of ik niet toch beter had kunnen gaan
  • Blijven sukkelen in mijn baan – niet kunnen beslissen om weg te gaan

Meer weten?

Wil je meer informatie, bijvoorbeeld wat je aan perfectionisme kunt doen en hoe dat in zijn werk gaat, aarzel dan niet om contact met me op te nemen.

Je kunt ook een kijkje nemen op www.bewustwordingplus.nl/perfectionisme/. Bij actueel staan nog meer artikelen over kenmerken van perfectionisme. Op de pagina ervaringen kun je lezen hoe anderen terugkijken op de begeleiding.

 

Ekster - foto Jan Boeren


zodat het leven niet louter uit moéten bestaat

Anna: succesvol afgeronde studie, klaar om te leven; dag perfectionisme!

De vakantie is vaak een goed moment om stil te staan bij hoe het met je gaat tijdens het ‘normale leven’. Je vergelijkt je ervaring tijdens de vakantie met hoe het is wanneer je gewoon aan het werk bent of studeert. Je overdenkt welke stappen je wil zetten met betrekking tot het werk of studie. Je kijkt vooruit naar welke uitdagingen er op je weg liggen. Wat je graag anders wil zien of doen. Kortom, je maakt even een pas op de plaats.Read more


Perfectionisme wordt vaak gekenmerkt door uitstelgedrag

Uitstelgedrag, kenmerk van perfectionisme artikel 8

 

Voor mij werkt een deadline goed, onder druk presteer ik het beste (dacht ik)

Ik kan goed improviseren, dat is handig als ik weer iets op het laatste moment moet doen

Een onbekende zakelijke relatie bellen voor een afspraak, daar hik ik lang tegenaan

Als ik een lastig telefoongesprek moet voeren, werk ik meerdere scenario’s uit, zo denk ik altijd goed voorbereid te zijn.

 

Als perfectionisme coach ondersteun ik mensen die last hebben van hun perfectionistisch gedrag. Perfectionisme geeft veel stress, chronische stress en is daarmee uitermate ongezond. Wat is perfectionisme eigenlijk? Hoe herken je het en belangrijker nog, wat kun je eraan doen.

Dit is mijn 8e artikel en gaat erover dat mensen met perfectionisme vaak dingen uitstellen. De verschillende redenen om uit te stellen leg ik onderstaand uit. Het uitstelgedrag houdt direct verband met de zoektocht naar bevestiging en erkenning.

De kern van perfectionisme: altijd zoeken naar bevestiging

Bij perfectionisme draait het er allemaal om dat je jezelf niet (meer) oké kunt vinden. En dat is precies de reden waarom je zo vaak goedkeuring en waardering in de buitenwereld zoekt. Tevergeefs natuurlijk want het is nooit genoeg voor jou. Zolang jij jezelf deze bevestiging en erkenning niet kunt geven, zal dit nooit voldoende zijn – wat je omgeving ook voor positieve dingen tegen je zegt.

Uitstellen

Uitstelgedrag gaat gepaard met stress. Het is niet prettig om je afspraken niet na te komen, zeker niet voor iemand met perfectionisme. Doch diegene heeft meestal geen keuze, het moet. Achteraf stelt die persoon vaak vast dat de taak toch minder veeleisend was als het leek. Doch dit leidt er niet toe dat het in het vervolg anders is.

Het gevolg van uitstellen is ook dat pas op het allerlaatste moment aan een taak begonnen wordt waardoor je minder tijd hebt échte kwaliteit te leveren. Waartoe iemand best in staat was als diegene eerder gestart was. Dit is dan ook een van de redenen dat mensen met perfectionisme minder prestatie leveren dan ze eigenlijk kunnen als ze vanuit hun kracht zouden opereren.

Over het algemeen stellen mensen met perfectionisme uit om 3 verschillende redenen.

Bang zijn niet de juiste kwaliteit te leveren

Hier speelt vaak een relatie met veel te hoge eisen stellen aan je output. Iemand met perfectionisme denkt dan ‘als ik het doe, zal het toch niet goed genoeg zijn – dus begin ik er maar beter niet aan’. Of besluit datgene wat je aan het doen bent steeds maar te verbeteren en eraan te blijven schaven waardoor het ook niet snel afkomt. Daarnaast wil je het vaak ook zo goed doen dat je veel aandacht geeft aan relatief onbelangrijke onderdelen. Vaak overbodige dingen, waardoor het afmaken steeds opgeschoven wordt.

Nodeloos te zeggen dat hier veel tijd en energie in gaat zitten en het nog maar zeer de vraag is of deze terug te zien is in het eindproduct.

Denken dat je het niet kunt

Deze reden voor uitstelgedrag heeft te maken met de overtuiging dat men geen talent heeft of sowieso niet in staat is om dat soort taken goed uit te voeren. Vaak zeggen mensen van zichzelf dan dingen als ‘ik vind dit niet leuk om te doen of ik doe dit niet graag’ doch wat ze in feite zeggen is ‘ik ben daar niet goed in’. Het resultaat is natuurlijk dat deze dingen blijven liggen want je regelt ook niet dat iemand anders het gaat doen.

Geen zicht hebben op het effect van je actie

Als je uitstelt omdat je niet weet welk effect je handelen gaat hebben, is er vaak een directe link naar controledrang. Je zou iets willen of moeten doen, maar je hebt geen controle over wat er gaat gebeuren als je het daadwerkelijk doet. En dus stel je uit.  Of je weet niet hoe de ander gaat reageren, dat is voor jou onvoorspelbaar en dus niet in de hand te houden. Dus stel je uit. Dit komt bijvoorbeeld veel voor als je een telefoontje wil plegen met iemand die je niet (goed) kent, vooral als het belangrijk voor jou is.

Wat tijdens een coaching traject regelmatig voorkomt is dat mensen zich afvragen of ze niet aan het uitstellen zijn als ze ervoor kiezen om iets anders te gaan doen, vaak iets leuks, in plaats van datgene wat ze eigenlijk op hun actielijst of planning hadden staan. Nu, op het moment dat je bewust een andere keuze maakt, en zeker indien je iets leuks voor jezelf gaat doen, dan is er in feite sprake van zelfzorg (en daaraan merk je dat de coaching vruchten begint af te werpen). Bijvoorbeeld in plaats van de kamer te gaan behangen op een prachtige zomerse dag na 3 weken regen, kies je ervoor lekker een wandeling te gaan maken en daarna nog ergens op een terras iets te gaan drinken. Het behangen van de kamer kan ook op een andere dag, wanneer het slecht weer is. Jij beslist op dat moment om het werk even te laten en bent in staat lekker te genieten van het prachtige moment. Voor mensen met perfectionisme is deze keuze er vaak niet, ze kunnen niet zomaar lekker genieten van iets, enkel voor zichzelf. Nee, ze moeten continu bezig zijn en zorg dragen voor anderen. En als ze dan toch zouden kiezen voor de wandeling en het terras dan is de kans groot dat ze zich daar verwijten zitten maken en zich schuldig voelen over wat ze niet gedaan hebben.

Een paar voorbeelden van dit uitstelgedrag

Onderstaand hoe zich dit in het dagelijkse bestaan kan manifesteren in je denken, doen en voelen.

  • Klusjes thuis stel ik uit, het lukt niet, iets houdt me tegen
  • Ik heb een project met een deadline. Het moest eind mei klaar zijn. Ik heb het steeds weer uitgesteld en ben er begin juni aan begonnen.
  • Ik zeg tegen mezelf dat ik een gezonde portie stress nodig heb om te presteren.
  • Als ik aan een belangrijk werk wil beginnen, stel ik steeds uit. Ik ga eerst andere, niet belangrijke dingen doen.
  • Mails die binnenkomen niet beantwoorden. Soms wel 2 weken lang. En dan voel ik me daar schuldig onder.
  • Ik moet iemand al 3 weken bellen. Maar ik doe het niet.
  • Ik maak to-do-lijstjes en doe er niets van
  • Dingen die niet dringend zijn, gebeuren vaak niet
  • Ik heb nog steeds 10 verhuisdozen niet uitgepakt (na 6 jaar)
  • Ik begin aan alles op het allerlaatste moment
  • Afspraken die ik moet maken stel ik uit, bijv. tandarts, oogarts etc
  • Mails naar vrienden; ik wil hen uitgebreid antwoorden en wil daar de tijd voor hebben. En dan blijf ik het uitstellen….
  • Ik wil regelmatig mediteren, maar ….
  • Ik heb niet echt uitstelgedrag maar wacht wel om iets te doen tot ik voldoende tijd heb om het perfect te doen…..
  • Ik steek veel tijd in planning en voorbereiding en begin pas op het einde….
  • Ik wacht altijd op een beter moment, of op een beter idee

Meer weten?

Wil je meer informatie, bijvoorbeeld wat je aan perfectionisme kunt doen en hoe dat in zijn werk gaat, aarzel dan niet om contact met me op te nemen.

Je kunt ook een kijkje nemen op www.bewustwordingplus.nl/perfectionisme  Op de pagina ervaringen kun je lezen hoe anderen terugkijken op de begeleiding.

 

Bokje – foto Jan Albers